Om de woningbouw een impuls te geven werd in 2019 de Crisis- en herstelwet aangepast. Gemeentelijke procedures werden hiermee vereenvoudigd en maakten het snel(ler) plannen realiseren mogelijk. Voor de gemeente Enschede was dit aanleiding om op zoek te gaan naar geschikte locaties. Vervolgens haakten partners in crime woningcorporaties De Woonplaats en Stichting Jongeren Huisvesting Twente aan.
Participatie
Nadat in razend tempo de grote lijnen voor de stedenbouwkundige plannen stonden, gingen de betrokken partijen eind 2022 gezamenlijk in gesprek met de omwonenden. De kaarten lagen open op tafel. En waar op de ene plek niet of nauwelijks reacties kwamen, stonden op een andere plek bewoners klaar met spandoeken. Een soepel en snel proces vraagt om draagvlak van alle stakeholders, dus participatie was een belangrijk speerpunt in het geheel. Meerdere bijeenkomsten met omwonenden, serieus luisteren naar wat gezegd wordt en aanpassingen doen wanneer mogelijk brachten de plannen tot een volgend niveau. En belangrijkste: commitment van omwonenden. Op de vier locaties werden uiteindelijk twee bezwaren ingediend, waarbij één alsnog weggenomen werd door opnieuw met elkaar in gesprek te gaan.
Interne organisaties
Een project op deze, andere, manier aanvliegen betekent niet alleen iets voor de direct betrokken medewerkers van alle organisaties. Ook de interne organisaties moeten op hoog tempo mee schakelen om de versnelling in processen te realiseren. Afwijken van de geijkte werkwijzen vraagt iets van alle organisaties. En dus ook hier moest gewerkt worden aan commitment, ditmaal bij collega’s die alleen indirect betrokken waren bij het project. Nut en noodzaak werd door collega’s al snel erkend en zo wordt jaren aan winst geboekt in normaalgesproken lange processen. In een tijd waarin het aantal reacties op een sociale huurwoning met gemak oploopt tot 1000 per woning is het ook niet moeilijk om de urgentie van een versnelde procedure en bouw in te zien.
Behoud van kwaliteit en diversiteit
Ondanks het tempo waarin de plannen voor de vier locaties gesmeed werden, is niet ingeboet op kwaliteit en diversiteit. Alle vier de locaties voldoen aan gemeentelijk water- en klimaatbeleid en groenambitieplan. Bouwtechnisch voldoen alle woningen aan de eisen van de huidige tijd en voor invulling van de openbare ruimte en groenvoorzieningen liggen zelfs nog participatiekansen voor bewoners. Ondanks de tijdsdruk is niet toegegeven aan kwaliteitseisen, maar zijn fatsoenlijke plannen binnen een korte tijd gerealiseerd. Daarmee lukt het de samenwerkende organisaties ook werkelijk om een mooie impuls aan de woningmarkt te geven. Bijna 200 woningen worden aan de bestaande voorraad toegevoegd, 81 grondgebonden woningen en 108 appartementen. Dat betekent extra aanbod voor met name één- en tweepersoonshuishoudens, maar ook meer specifieke doelgroepen zijn in de planvorming meegenomen. Zoals studio’s voor jongeren en seniorenwoningen waarmee een eerste ‘knarrenhof’ in Enschede gerealiseerd wordt. Dat betekende weliswaar schakelen op meerdere vlakken, maar allen met hetzelfde doel: snel meer woningen voor verschillende doelgroepen. Wat betreft woningtypes ook diversiteit. Van studio’s tot appartementen, grondgebonden woningen en modulaire woningen. Daar waar mogelijk met alle aandacht voor de groene omgeving: bestaande bomen zijn in de plannen gepast, grasvelden worden verlaagd om regenwater op te vangen en groene parkeerplaatsen zijn de standaard.
Projectstatus
Al tijdens de aanbesteding zette de corporatie de puntjes op de i met de afdeling welstand van de gemeente en werd op vier locaties tegelijk al gestart met het bouwrijp maken door Heijmans Infra. Bij het aanvragen van de vergunningen door de aannemers waren daardoor bepaalde stappen al gezet en cruciale afstemmingsmomenten geweest. Eén van de opvallendste kenmerken van dit gehele traject: processen komen niet na elkaar in werking, maar lopen tegelijkertijd. Dat vraagt om zorgvuldige afstemming en vertrouwen in elkaar. En dat maakt dat er inmiddels volop gebouwd wordt en dat zelfs de oplevering van de eerste woningen al aanstaande is. De eerste bewoners ontvangen begin 2024 de sleutels van hun nieuwe woning.
Toekomstmuziek
Betekent dit ene succesvolle project een blauwdruk voor de toekomst? De betrokken organisaties zijn het erover eens dat er heel veel lessen zijn geleerd, maar dat dit ook nog vraagt om goede evaluatie. De wens om sneller tot realisatie van woningbouw te komen ontbreekt bij niemand. Het is in deze echter ook realistisch om te bedenken dat de crisis- en herstelwet een belangrijke duit in het zakje deed. Met permanente aanpassingen in bepaalde procedures, ziet iedereen zeker kansen voor de toekomst. De eerste kans doet zich meteen in 2024 al voor in de vorm van de nieuwe Omgevingswet waarin kortere procedures één van de belangrijkste uitgangspunten is. En dat zou versneld bouwen zo maar ‘snel’ voor herhaling vatbaar kunnen maken.
